Như chúng ta đã biết về sự sinh trưởng của cá rồng, tuổi thọ của cá rồng khá cao, nếu không muốn nói là cao nhật so với nhiều loài cá kiểng khác. Vì vậy, nếu sở hữu được một vài con cá rồng ưng ý trong tay, chắc chắn người nào cũng mong muốn được nuôi chúng mãi cho sướng thoả ý muốn của mình, chứ không dễ dàng sang nhượng cho ai với bất kỳ giá nào. Âu đó cũng là điều dễ hiểu, vì hồ cá kiểng bao giờ cũng được đặt vào nơi đắc địa nhất của phòng khách, vì đó là vật trang trí có tính mỹ thuật, được nhiều người để mắt chiêm ngưỡng. Nếu trong hồ có con cá rồng quý hiếm nữa thì còn nỗi sung sướng nào bằng đối với chủ nhân?
Vì lẽ đó, khi chọn lựa con cá rồng để nuôi thì ai cũng cố chọn lựa cho mình những con cá chuẩn nhất từ dòng giống, huyết thống, dù phải trả với giá cao, chứ không ai lại có thể quá dễ dàng với chính mình trong việc chọn lựa này, vì như thế chẳng khác nào tự buông mặc cho sự may rủi.
Về dòng giống, huyết thống của từng cá thể như thế nào, khi mua cá rồng mọi lứa tuổi ở các trại sản xuất cá giống ở nước ngoài đều được nơi đây sẵn sàng cung cấp đầy đủ cho khách hàng những thông tin cần thiết qua giấy tờ chứng nhận hẳn hoi (không khác gì một tờ khai sinh) giúp người mua được yên tâm hơn.
Thế nhưng, phần chọn lựa con cá theo đúng tiêu chuẩn mà mình cần thì … chỉ có cách tốt nhất là nên tự tin vào chính kinh nghiệm của mình, vào sự hiểu biết của mình, chứ không nên đặt trọn niềm tin vào lời lẽ đẩy đưa ngọt xớt của người bán, đa phần là hạng “thật thà lái trâu”, hoặc những kẻ bàng quan bên ngoài. Trừ trường hợp mua cá tại những của hàng bán cá kiểng có uy tín lâu năm thì lại khác.
Muốn chọn cho được con cá rồng đạt chuẩn, ta không nên quá nóng vội, gấp gáp mà phải hết sức thận trọng, hết sức khắt khe với chính mình trong việc quan sát từng bộ phận một trên mình con cá để tránh khỏi việc mua lầm, để khỏi … tiền mất tật mang đến nỗi phải ôm hận.
Chọn mua cá rồng con
Tâm lý chung của nhiều người là thích nuôi cá rồng con dưới một vài năm tuổi. Một phần do loại cá này rẻ tiền. Lý do nữa là do muốn nuôi từ cá con để tập luyện cho chúng sớm quen dần với cách nuôi dưỡng của mình để tránh bị sốc sau này. Có điều khó khăn mà ai cũng biết, việc chọn lựa cho được chú cá rồng con ưng ý mà nuôi ngay với người có nhiều kinh nghiệm trong nghề còn cho là việc khó khăn, hơn là chọn loại cá đã đến tuổi trưởng thành, từ ba bốn năm tuổi trở lên.
Lẽ dễ hiẻu là với cá con do còn nhỏ tháng tuổi nên mọi bộ phận từ thân cá chưa được phát triển đầy đủ, nhất là tế bào sắc tố.
Vì vậy lời khuyên của chúng tôi là với cá rồng con, hễ thấy bộ phận nào quan sát được thì cố lựa. Tất nhiên những gì còn … mù mờ thì chỉ còn cách dựa vào sự ước đoán của mình mà thôi.
Ví dụ nhìn màu sắc trên mình con cá rồng con còn lợt lạt, thì ta biết dựa vào đâu mà đám đoán chắc trong tương lai con cá này sẽ có màu sắc tuyệt đẹp?
Với cá rồng con, điều cần chọn lựa trước hết là sức khoẻ của con cá phải thật tốt. Chỉ chọn mua những con cá khoẻ mạnh, năng động. Những con cá này thường chỉ hoạt động trên tầng mặt của nước hồ. Và dù còn nhỏ nhưng khả năng vồ chụp con mồi (mồi còn sống) của nó cũng nhanh nhẹn và có tính dứt khoát.
Ngoài yếu tố sức khoẻ là điều kiện ưu tiên để chọn lựa ở cá rồng con, ta còn phải chú ý đến những tiêu chuẩn sau đây:
Chọn thân mình: Nên chọn cá có thân dài, mình đẹp, nhưng không được dị dạng, cũng không bị thương tật. Các khoẻ mạnh khi bơi ta thấy tư thế của nó ở dạng cân bằng, thân không chúi xuống và cũng không bị nghiên lệch.
Chọn râu: Chỉ chọn nuôi những cá rồng con có đầy đủ hai sợi râu. Đã thế hai sợi còn phải bằng nhau ở độ dài và cùng chĩa thẳng ra phía trước. Râu phải có dạng chữ V và phần ngọn phải hơi vẩy lên một chút mới tốt. Những con cá rồng mà râu có dị tật, dù được biếu không cũng đừng nuôi. Vì như ta đã biết, đôi râu của cá rồng ngoài ý nghĩa điểm trang cho nó, còn có tác dụng giúp nó định hướng sự xuất hiện của con mồi để tiến tới vồ chụp.
Chọn mắt: Cả hai mắt cả phải long lanh trong sáng, không mang dị tật nào mới được chọn nuôi.
Chọn miệng: Nên chọn nuôi những con cá có hàm trên và hàm dưới khép kín khi ngậm miệng và môi vểnh lên một chút.
Chọn vảy: Các vảy xếp dọc theo hai bên mình cá phải to và có hàng lối ngay ngắn. Bộ vảy cá thường nằm trong tầm ngắm chính của người thưởng ngoạn. Màu nền của cá rồng con thường là màu bạc, nhưng khi cá bơi lội trong hồ độ sáng của các hàng vảy non này cũng có ít nhiều ngời sáng. Nên chọn những con cá nào có độ phản xạ sáng rõ, vì điều này sẽ báo cho ta biết tế bào sắc tố của con cá đó sẽ phát triển mạnh hơn so với những con cá khác cùng bầy đàn với nó. Và điều này cũng hứa hẹn khi đến tuổi trưởng thành màu sắc con cá đó sẽ nổi bật.
Chọn vây: Chỉ chọn nuôi những con cá có bộ vây không dị dạng và cũng không bị tưa rách, đứt, cụt. Nên chọn những con cá rồng có màu sắc vây đậm.
Chọn mua cá rồng trưởng thành
Chọn cá rồng trưởng thành, tức loại cá được vài ba năm tuổi trở lên, tương đối dễ hơn là cách chọn lựa cá con. Vì rằng, với cá đã ở tuổi trưởng thành thì tất cả mọi bộ phận trên thân mình nó đã phát triển đầy đủ, cái đẹp hoặc cái xấu đã lộ bong ra tất cả nên ta mới dễ dàng chọn lựa mà ít khi bị lầm.
Cũng giống như cách chọn cá rồng con để nuôi, với cá rồng trưởng thành ta cũng ưu tiên chọn những con khoẻ mạnh và năng động. Thỉnh thoảng phải theo dõi nhiều lần đến cách bơi lội của nó trong hồ xem sao, để biết sức khoẻ tốt xấu của nó đến mức độ nào mà chọn nuôi cho chính xác.
Cá rồng khoẻ mạnh lúc nào cũng hoạt động trên tầng nước mặt. Chỉ có cá bệnh mới bơi lội uể oải ở tầng nước giữa hay ở tầng đáy. Loại trừ hẳn không thương tiếc những con cá thích rúc mình vào góc hồ, kiểu như trốn tránh để khỏi bị cá khác đến hiếp đáp, mặc dù nó đẹp đến đâu.
Ngoài ra, các bộ phận trên thân cá sau đây cũng cần được chọn lựa kỹ:
Chọn thân mình: Chỉ chọn những con cá rồng có thân mình cân đối cả chiều dài lẫn chiều rộng. Những con cá ốm yếu, đèo đẹt, dù biết chắc là do chủ trước của nó nuôi thiếu chăm sóc, cho ăn uống thất thường, có thể dễ dàng phục hồi sức lực lại … cũng không nên chọn nuôi, dù rao bán với giá rẻ mạt. Chỉ chọn mua những con cá có dáng bơi thăng bằng, thân không nghiêng lệch, phần đầu không chúc xuống là con cá có sức khoẻ tốt.
Chọn miệng: Chọn con cá khi ngậm miệng lại thì cả hai hàm trên và dưới khít khao với nhau.
Chọn mắt: Chỉ chọn nuôi những con cá rồng có đôi mắt long lanh sáng và màu sắc đẹp.
Chọn mang: Mang cá phải có màu sắc tươi tắn mới chọn nuôi.
Chọn vảy: Nên chọn cá có vảy to đều, đầy đủ và màu vảy có độ sáng óng ánh.
Chọn vây: Các vây của cá phải nguyên vẹn, lành lặn, không bị tưa rách mới tạo nên vẻ đẹp quyến rũ và thướt tha của nó. Toàn bộ vây của con cá rồng được ví với mái tóc mượt mà óng ả của cô gái xuân thì, vì vậy cần phải chọn lựa kỹ.
Chọn đuôi: Vây đuôi được đánh giá là đẹp khi lúc nào cũng xoè rộng hình rẽ quạt.
Chọn màu sắc: Màu sắc toàn thân cá nói chung đòi hỏi phải thật sự tươi tắn, sáng bóng, phù hợp với từng giống mới được chọn nuôi.
Chọn râu: Nên chọn những con cá có đôi râu duỗi thẳng, không bị dị tật cũng không thương tật. Xin được lưu ý: dù cá đẹp nhưng đôi râu của nó có khuyết điểm như sợi dài sợi cụt, hoặc màu sắc của râu không giống với màu nền của thân cá thì giá trị của nó bị tụt giảm rất nhiều. Đối với một số người chơi cá khó tính, con cá rồng dù đẹp mà có khuyết điểm như vậy sẽ trở thành vô giá trị.
Vì theo quan niệm của đa số người Á Đông ta, râu cá rồng thường được ví với râu con rồng, nó tượng trưng cho sức mạnh, cho quyền uy, cho nên bộ râu của cá phải hoàn hảo mới tốt. Mặt khác, râu cá rồng thực tế là cơ quan có cảm giác nhanh nhạy giúp cho loài cá này dễ dàng phát hiện được sự xuất hiện của con mồi phía trước, qua thăm dò sự chuyển động của sóng nước trong môi trường sống của nó. Nhờ cặp râu hướng dẫn mà loài cá này mới săn mồi được dễ dàng, dù đang sống trong bóng tối đen đặc. Chính vì vậy, ta nên chọn con cá có đôi râu thật dài mà nuôi. Vì râu càng dài thì khả năng săn mồi của con cá đó càng nhạy bén hơn.
Nói chung chọn nuôi con cá rồng đạt chuẩn, với loại cá lớn dễ chọn lựa hơn là loại cá nhỏ. Lẽ dễ hiểu, cá đã trưởng thành mọi bộ phận trên thân mình chúng đã phát triển đầy đủ, đã hiển hiện rõ trước tầm mắt nên ta dễ lựa chọn.
Tốt nhất ta nên đặt phần lớn sự tin cậy vào các cửa hàng bán cá kiểng có uy tín lâu năm với khách hàng và nếu có sự đảm bảo của họ càng tốt.