Cứ tưởng trên núi cao, rừng thẳm, người dân chỉ có cách chống đói, thoát nghèo dựa vào đất đai, lâm sản… nhưng thật bất ngờ, ông Hà Văn Vận, người dân tộc Mường ở thôn Sui Quan, xã Khánh Thượng (Ba Vì – Hà Nội) đã “phát tài” nhờ nuôi cá tầm.
Năm 1990, sau khi rời quân ngũ ông Vận trở về với xứ Mường, mang trong mình bầu nhiệt huyết và khát vọng của người lính để xây dựng quê hương giàu đẹp. Nhưng ở một vùng sơn cước còn đầy khó khăn như Khánh Thượng thì cái đói, cái nghèo như chiếc vòng kim cô cứ đeo đẳng cuộc sống vợ chồng ông mãi.
Cho đến một ngày cuối tháng 4/2013, duyên may đã đến khi ông đang đi làm rừng thì nghe tin có một đoàn cán bộ của Trung tâm Khuyến nông Hà Nội về khảo sát con suối để nuôi cá tầm. Sau khi tìm hiểu, các chuyên gia cho biết khu vực suối gần nhà ông có điều kiện thuận lợi để nuôi.
Mới đầu ông không tin. Vì từ trước đến nay ông chỉ mới nghe đến loại cá đặc sản này trên tivi và phải nuôi ở những vùng có không khí mát mẻ như Sa Pa (Lào Cai) hay Đà Lạt (Lâm Đồng), kỹ thuật nuôi cũng không đơn giản chút nào.
Kiểm tra cá tầm nuôi tại nhà ông Vận
Do đây là một loài cá mới nên ông cùng nhiều hộ dân xung quanh vẫn còn hoài nghi và đặt ra nhiều câu hỏi như nuôi như thế nào, đầu ra của sản phẩm ra sao? Trước vô vàn những khó khăn đặt ra, nhưng với ý chí quyết tâm và ham học hỏi, ông sẵn sàng mạo hiểm áp dụng cái mới để có cơ hội thoát nghèo.
Ông Vận đã tiếp nhận chương trình nuôi cá tầm thương phẩm do Trung tâm Khuyến nông Hà Nội và Trạm Khuyến nông Ba Vì triển khai; được hỗ trợ 100% giống, một phần thức ăn, đường ống dẫn nước, bể nuôi. Trung tâm Khuyến nông đã cử cán bộ chuyên môn trực tiếp xuống hướng dẫn ông cách thiết kế bể nuôi, lựa chọn địa điểm đặt ống dẫn nước, thiết kế hệ thống dẫn nước vào bể dưới dạng phun mưa nhằm tăng hàm lượng oxy cho cá.
Sau khi công tác chuẩn bị đã xong, ông cùng người dân xung quanh hồi hộp và háo hức để được tận mắt nhìn thấy những chú cá tầm bơi trong dòng nước mát. Ngày thả giống, bà con làng trên xóm dưới đến xem như trẩy hội làm ông rất phấn khởi và nghĩ về một lứa cá đặc sản bội thu.
Nhưng mọi việc không thuận như ông nghĩ. Ngay hôm sau trong bể đã có một vài con không chịu bơi mà cứ phơi trắng bụng. Lúc này lo lắng đã hiện rõ trên khuôn mặt của vợ ông. Bà con thì luôn bàn tán và nghĩ chắc ông phải bỏ cuộc.
Đứng trước những khó khăn và áp lực tâm lý nhưng ông Vận vẫn chắc tay lái, vững tay chèo không hề nao núng. Ông nghĩ: “Phải kiên định theo hướng dẫn của cán bộ khuyến nông chăm sóc cá cho đúng phương pháp, điều kiện thời tiết khí hậu vùng cao. Câu động viên của người cán bộ khuyến nông “Đâu cần khuyến nông có, đâu khó có khuyến nông” như tiếp thêm sức mạnh cho ông vượt qua. Ngay khi cá chết, cán bộ khuyến nông đã có mặt để tìm nguyên nhân.
Do cá phải vận chuyển đường dài, một vài con bị mệt và chưa phù hợp với khí hậu đã dẫn đến hiện tượng cá chết. Khó khăn nối tiếp khó khăn. Do đây là một đối tượng nuôi mới được đưa về nuôi ở Khánh Thượng nên đôi khi thời tiết mưa nhiều và môi trường biến động cũng dẫn đến hiện tượng cá bệnh chết.
Ông Vận đã được cán bộ khuyến nông hướng dẫn ông tỉ mỉ từ cách vệ sinh bể nuôi; cho ăn đúng 4 định; theo dõi tập tính bắt mồi; phân thải, màu sắc cá để phát hiện bệnh xử lý kịp thời. Đây là loài cá yêu cầu sống trong môi trường nước có hàm lượng oxy cao, nước sạch, nhiệt độ đảm bảo nên khi ông Vận đã làm tốt công tác quản lý bể nuôi nên cá ít bị bệnh.
Với ý chí quyết tâm, tuân thủ chặt chẽ quy trình nuôi cá tầm mà cán bộ khuyến nông hướng dẫn, cuối cùng những con cá tầm “đỏng đảnh” khó nuôi đã sống khỏe ở xứ Mường.
Kết quả với cỡ cá thả ban đầu chỉ 100 gr/con, sau thời gian 6 tháng nuôi đạt 2.000 gr/con và có thể xuất bán ra thị trường. Do đây là nguồn cá tầm được nuôi từ nguồn nước sạch nên nhiều nhà hàng từ Hà Nội đặt mua. Theo ước tính của ông Vận sau khi trừ chi phí về con giống, thức ăn, đầu tư cơ sở vật chất với bể 50 m3 nước, nuôi 500 con cho gia đình thu nhập gần 40 triệu đồng.
Theo ông Vận, sở dĩ cá tầm có được lợi nhuận cao là do tận dụng nguồn nước suối dồi dào không phải chi phí tiền điện để bơm nước. Khoản thu nhập trên tuy chưa phải là lớn, nhưng đối với người dân vùng núi còn nhiều khó khăn như Khánh Thượng thì đây là một bước tạo đà trong phát triển kinh tế hộ gia đình.
Theo ông Nguyễn Hồng Sơn, Trưởng phòng Khuyến nông chăn nuôi, thủy sản, Trung tâm Khuyến nông Hà Nội, mô hình nuôi cá tầm lần đầu tiên ở Thủ đô thành công, cần được nhân rộng nhằm cung cấp sản phẩm cá tầm sạch mang thương hiệu Khánh Thượng cho thị trường. Để giúp người dân phát huy lợi thế mở rộng nghề nuôi cá tầm rất cần sự quan tâm hỗ trợ của các cấp, các ngành về vốn, kỹ thuật, đầu ra cho sản phẩm…