Giá Cá Mát Sông Giăng / TOP 10 # Xem Nhiều Nhất & Mới Nhất 3/2023 # Top View

(Baonghean) – Việc người dân lâu nay vẫn ngang nhiên vào vùng lõi Vườn quốc gia Pù Mát như khe Khặng (xã Môn Sơn) khe Choăng (Châu Khê), khe Thơi (Lạng Khê)… đánh bắt hải sản trái phép bằng các phương tiện cấm, đến mức một số loài quý hiếm gần như tuyệt chủng. Đã đến lúc các cơ quan chức năng cần có biện pháp ngăn chặn và làm rõ trách nhiệm của những người làm công tác quản lý bảo vệ nguồn tài sản quý của quốc gia…

Một thời cá Mát sông Giăng

Khi ngọn Pha Lài nuốt ông mặt trời, hoàng hôn trùm kín, cha con ông Lô Văn Uốn, bản Thái Sơn, người nổi danh là người quăng chài, lặn bắt cá giỏi nhất vùng từ bờ sông Giăng trở về. Trong “cà típ”(giỏ) lủng lẳng bên hông chỉ lèo tèo vài con cá nhỏ chỉ bằng ngón tay.

Ông than thở: “Đi từ vực Văng Môn đến gần tận khe Lẻ từ hôm qua tới giờ mà chỉ được mấy con cá đui ni”. Trên căn nhà sàn, mế của ông là Vi Thị Thiếu đang ngồi bên bếp lửa bập bùng chờ con cháu mang thức ăn về. Thấy ông Uốn đổ ra chậu mấy con cá, miệng móm mém nhai trầu, mế buồn rầu kể: “Ngày xưa khi anh cả Uốn còn nhỏ, tui ở nhà bắc nồi lên bếp, ông nhà tui vác chài ra ngoài bến quăng một mẻ kéo lên xách về luôn thà hồ ngồi gỡ, toàn cá mát”. Nếu hai người đi thuyền độc mộc vào tận thượng nguồn trong khe Bê, khe Tàng chỉ cần thả một cheo lưới sáng ra thu lưới cá mát mắc kín phải đến tạ cá. Mế Thiếu giải nghĩa cá mát, tiếng Thái gọi là “pa khinh”, “pa lạt meo” (cá lệch), “pa va” (cá ních). Người Thái thường chế biến cá thành những món: pa pính phé, pa pính tộp, pa pính giảo, hò mọc pa… Mế Vi Thị Diện, nhà bên sang chơi cũng thêm chuyện: Trước kia, đi đồng về đàn bà ở nhà bắc nồi lên bếp, đàn ông ra sông Giăng thả lưới quăng chài, một lúc trở về đã có cả một oi cá đầy để ăn với “khầu him” (một loại nếp).

Mế nói: Ngày trước chủ yếu là quăng chài, thả lưới, thả đó chứ không kích điện, nổ mìn như giờ. Ở vùng Mường Quạ đánh cá giỏi có ông Lang Văn Tí ở bản Xiềng, ông La Thụ, ông Lô Văn Tuyên ở bản Cò Bà, ông La Bình, ông La Dương người bản Pom… Nay thì cá hiếm lắm, muốn ăn cá mát, mấy anh con trai của tui phải đi mãi vào tận khe sâu vài hôm mới có vài gắp cá mát mang về.

Ông Lô Văn Uốn cho biết, sông Giăng là nơi sinh tụ của loài cá mát, mình cá có từ 3 đến 6 chấm đen, còn vảy cá thì màu hồng. Cá mát nhỏ con chỉ bằng hai ba ngón tay người lớn, con to nhất chỉ nặng từ 0,5kg đến 0,8kg. Cá mát sống từng đàn ở các khe đá và nơi thác nước chảy xiết, chúng thường bơi kiếm ăn vào ban đêm. Từ chập tối trở đi cá bắt đầu theo nhau đi tìm kiếm các loại côn trùng trên mặt nước, các loại rong tảo bám vào đá nơi thác chảy. Bắt đầu từ tháng 8 âm lịch là mùa cá mát, cữ này khi qua các thác đầu nguồn sông Giăng, cá mát nghiêng mình chao lượn trắng bạc. Cá mát sông Giăng vừa lành vừa bổ, thịt lại thơm ngon, mỡ béo ít xương. Trong ký ức tuổi thơ của ông Uốn, sông Giăng có rất nhiều loài cá, người lội qua sông phải rẽ cá mà đi, người xuống sông tắm từng đàn cá đến vây quanh đùa giỡn.

Ông La Văn Yêu, người Đan Lai bản Cò Phạt kể, người Đan Lai xưa cá mát ăn thay cơm. Đến bữa mỗi người lùi một củ sắn vào bếp rồi vác chài ra sông tung một mẻ chài trên thác đã có đủ một nồi canh cá mát cho và đủ cho mỗi người một con cá ngồi nướng ăn tươi bên bếp lửa. Lễ Tết đến hay cưới hỏi của người Đan Lai phải có cá mát cúng tổ tiên với bài cúng: “Năm hết Tết đến/chúng con chỉ có/Một trành cá mát/Một bát mật o­ng/Một chén rượu lạt/dâng lên tổ tiên/Phù hộ chúng con/ăn nên làm ra/Con suối lắm cá…”.

Và trong ký ức của mỗi người dân, Mường Quạ xưa là cánh đồng màu mỡ, trù phú cho lúa trĩu bông. Ðặc biệt, có loại lúa nếp “khầu củ pháng” (lúa nếp vàng), xôi hông lên chất dầu như mỡ gà trộn vào, màu vàng óng ánh, mùi thơm ngào ngạt. Nếp xôi khầu cú páng ăn kèm với cá mát sông Giăng thì phải nói là tuyệt. Vậy mới có câu thành ngữ còn lưu truyền đến bây giờ:”Cơm mường Quạ, cá sông Giăng”.

Mai này, còn có…?

Từ bến Pha Lài nơi có đập thủy lợi ngăn sông Giăng đưa nước lên tưới cho cánh đồng Mường Quạ, chúng tôi theo chân cha con anh La Văn Thái, bản Thái Sơn ngồi thuyền máy ngược sông Giăng đi đánh cá.

Anh Thái cho biết, đi đánh cá chuyên nghiệp ngoài dụng cụ đánh bắt, trước đây ông cha đánh bắt được nhiều, muốn để lâu chỉ cách duy nhất là nướng khô, nay thì đã có đá lạnh bỏ trong thùng xốp để bảo quản cá. Cùng chúng tôi đi sâu trong vùng lõi Vườn quốc gia Pù Mát đánh cá, còn một vài tốp khác.

Cá được đánh bắt ở thượng nguồn sông Giăng trong vùng lõi Vườn quốc gia Pù Mát.

Một ngày ròng rã tung nhiều mẻ chài, vây nhiều mẻ lưới nhưng cha con anh Thái chỉ bắt được vài lượng cá mát. Anh Thái nói: Bây giờ họ toàn dùng kích điện, đánh mìn, mới hơn người ta còn đầu tư đồ lặn, dùng súng bắn cá để bắt những con cá lăng, cá lệch… nằm sâu trong hang đá.

Trở về bến Pha Lài, gặp ông Lô Văn Péng, người bản Xiềng đang nghỉ ngơi sau chuyến đi vào sâu tận trong bản Khe Búng trở ra, trong bộ đồ cộc đang rét run vì lạnh. Rít điều thuốc lào xong, ông vừa thoăn thoắt bưng thùng xốp đá đựng cá đổ ra sàn vào cân cho chủ quán đóng bằng bè nằm ngay ở bến đập Pha Lài. Tuy nhiên, khi phân ra loại cá, chỉ có mấy lượng cá mát, ông chặc lưỡi nói: “Tui đi từ hôm kia, mưa gió rét là thế mà chỉ được có chừng ni cá mát. Dạo này cá mát không có nhiều, chỉ còn một số như cá chạch, cá bọp, cá lăng, còn cá ních thì đã tuyệt chủng. Từ nhỏ tui đã theo ông, theo cha đi đánh cá chỉ cần vây một đường lưới ngắn đã được một oi cá đầy. Vậy mà bây giờ không chỉ riêng cá mát mà nhiều loài cá ngon của sông Giăng cứ ngày một hiếm. Trước đây đi thả lưới, quăng chài người giỏi được vài yến cá, còn nay chỉ được 1 đến 2 cân đã là nhiều lắm.

Thấy chủ quán bè trả cho ông Péng một cân cá mát giá 200 nghìn đồng. Ông “Dũng sẹo” chủ quán nói: Cá mát chừ là đặc sản để phục vụ “thượng đế” là các du khách đến tham quan và chuyển về nhà hàng thành món đặc sản quý hiếm ngoài thị trấn, về xuôi, giá cả cũng ngày một đắt mà lại rất hiếm…

Anh Vi Văn K người bản Xiềng, một thợ đánh bắt cá chuyên nghiệp cho biết, người đi đánh bắt cá chủ yếu là người bản địa phương đi theo tổ, mỗi tổ từ 1 đến 3 người. Hình thức đánh bắt cũng đa dạng từ đánh bắt truyền thống như thả lưới, chài. Hiện nay dân chuyên nghiệp đánh bắt cá bằng các dụng cụ hiện đại bị cấm như kích điện, nổ mìn. Theo anh K chỉ với một bộ kích gồm độ kích loại 24 sò, một bình điện loại 75 ampe cũng đủ để những chú cá lệch nặng tới 0,9- 10 kg nằm sâu ở dưới đáy vực sông cũng “mò” theo dòng kích điện nổi lên. Quăng mìn chỉ trong mấy giây, đàn cá to nhỏ tấm mén đều nổi lềnh bềnh, người đánh bắt chỉ việc vớt cá lên thuyền.Chúng tôi hỏi đi đánh bắt cá có ai kiểm tra, kiểm soát hay ngăn cấm không? Anh không chút đắn đo trả lời: “Có ai hỏi, kiểm tra chi mô, cá dưới sông ai muốn vào bắt thì bắt, mà núi rừng rộng lớn thế ai kiểm tra nổi”.

Bộ kích điện được sử dụng để đánh bắt cá.

Nói về thực trạng nguồn cá sông Giăng, đặc biệt cá mát đang dần bị cạn kiệt có nguy cơ tiệt chủng, Đồn trưởng Đồn Biên phòng Môn Sơn, Trung tá Nguyễn Trọng Vinh cho biết: Thời gian qua lực lượng biên phòng đều triển khai công tác xây dựng kế hoạch tăng cường quản lý giám sát, xử phạt trường hợp cố ý vi phạm trong việc sử dụng kích điện đánh bắt cá trái phép trên sông suối. Hàng tháng, Đồn phân công cắm mỗi bản một tổ, mỗi tổ 6 người để tuần tra. Thường xuyên phân công tổ công tác nghiệp vụ kết hợp với chính quyền địa phương tuyên truyền về tác hại của việc đánh bắt quá mức dẫn đến tuyệt chủng cá sông Giăng.

Đồn trưởng Nguyễn Trọng Vinh cho biết thêm, tuy nhiên vẫn còn một số đối tượng cố ý vi phạm, năm 2012 phát hiện xử lý 7 vụ, 10 đối tượng; tịch thu 6 gam thuốc nổ, 1 kíp thuốc nổ và 3cm dây cháy chậm; xử phạt hơn 5 triệu đồng, tịch thu 8 bộ kích điện. Bắt và xử lý 1 vụ, 2 đối tượng mua bán, sử dụng vật liệu nổ. Trong quý 1 năm 2013, Đồn bắt được 2 vụ ở bản Cò Phạt, xử phạt 1 vụ 700 nghìn đối với một đối tượng ở bản Yên sử dụng kích điện đánh bắt cá.

Chúng tôi liên lạc để có cuộc tiếp xúc làm việc với ông Nguyễn Phúc Chiến, Trạm trưởng Trạm Kiểm lâm Pha Lài, thuộc Hạt Kiểm lâm Vườn Quốc gia Pù Mát để tìm hiểu thêm công tác bảo vệ các loài động vật hoang dã cũng như bảo vệ nguồn hải sản trong khu vực do trạm quản lý, nhưng ông này đã từ chối không làm việc với lý do chưa được phép cấp trên.

Thực tế những ngày có mặt tại xã Môn Sơn cho thấy việc người dân ở vùng đệm vẫn lén lút hoặc ngang nhiên vượt qua sự kiểm soát của các nhà chức trách vào thượng nguồn sông Giăng thuộc vùng bảo vệ nghiêm ngặt Vườn Quốc gia Pù Mát đánh bắt hải sản bằng các loại phương tiện, trong đó có các loại phương tiện cấm như mìn, kích điện… đến mức một số loài cá quý hiếm gần như tuyệt chủng.

Không riêng các loài cá, các loài động vật hoang dã quý hiếm khác nằm trong sách đỏ ở vùng Khe Khặng, thượng nguồn sông Giăng mà theo phản ánh ở các vùng khác như khe Choăng, khe Thơi… cũng trong tình trạng tương tự. Đã đến lúc các cơ quan chức năng cần có biện pháp ngăn chặn, làm rõ trách nhiệm của những người làm công tác quản lý bảo vệ nguồn tài sản quý của quốc gia!

Nhớ cơm Mường Quạ, nhớ cá sông Giăng

Khách du lịch đi thuyền máy vào thượng nguồn sông Giăng từ bến Pha Lài – Ảnh: Minh Thư

Khi ngọn Pha Lài “nuốt” ông mặt trời, cha con ông Lô Văn Uốn, bản Thái Sơn, một trong những người nổi danh bắt cá giỏi ở Mường Quạ từ bờ sông Giăng trở về. Trong cà típ (giỏ) đeo lủng lẳng bên hông chỉ lèo tèo vài con cá nhỏ  bằng ngón tay. Ông than thở: “Từ sáng sớm hôm qua đi từ vực Văng Môn đến tận khe Lẻ tới giờ mà chỉ được mấy con cá nhỏ ni”. Trên căn nhà sàn, mế của ông là Vi Thị Thiếu đang ngồi bên bếp lửa bập bùng chờ con cháu mang thức ăn về. Thấy ông Uốn đổ ra chậu mấy con cá, miệng móm mém nhai trầu, mế buồn rầu kể: “Ngày xưa, khi anh cả Uốn còn nhỏ, tui ở nhà bắc nồi lên bếp, ông nhà tui vác chài ra ngoài bến quăng một mẻ kéo lên xách về luôn, toàn cá Mát. Nếu hai người đi thuyền độc mộc vào tận thượng nguồn trong khe Bê, khe Tàng… chỉ cần thả một cheo, sáng ra thu lưới cá Mát mắc kín phải đến hàng tạ cá. Mế Thiếu giải nghĩa cá Mát, tiếng Thái gọi là pa khinh, pa lạt meo (cá lệch – chình), pa va (cá ních). Người dân tộc  Thái thường chế biến cá thành những món ăn truyền thống như: Pa pính phé, Pa pính tộp, pa pính giảo, hò mọc pa… Mế Vi Thị Diện, ở nhà bên sang chơi cũng thêm chuyện: “Trước kia, đi làm đồng về, đàn bà ở nhà bắc nồi lên bếp, đàn ông vác chài ra sông Giăng, một lúc trở về đã có cả một oi cá đầy ăn với khầu him (một loại nếp). Mế nói: Ngày trước chủ yếu là quăng chài, thả lưới, thả đó chứ không có kích điện, nổ mìn như bây giờ. Ở vùng Mường Quạ đánh cá giỏi có ông Lang Văn Tí ở bản Kẻ Tại, ông La Thụ, ông Lô Văn Tuyên ở bản Cò Bà, ông La Bình, ông La Dương người bản Pom… Nay thì cá hiếm lắm, muốn ăn cá Mát, mấy anh con trai của tui phải đi mãi vào tận khe sâu vài hôm mới có vài gắp cá Mát mang về. Ông Lô Văn Uốn cho biết, sông Giăng là nơi sinh tụ của loài cá Mát, mình cá có từ ba đến sáu chấm đen, còn vảy cá thì mầu hồng. Cá Mát nhỏ con chỉ bằng hai ba ngón tay người lớn, con to nhất chỉ nặng từ 0,5 kg đến 0,8 kg. Cá Mát sống từng đàn ở các khe đá và nơi thác nước chảy xiết, chúng thường bơi kiếm ăn vào ban đêm. Từ chập tối trở đi cá bắt đầu theo nhau đi tìm kiếm các loại côn trùng trên mặt nước, các loại rong tảo bám vào đá nơi thác chảy. Bắt đầu từ tháng 8 Âm lịch là mùa cá Mát, cữ này khi qua các thác đầu nguồn sông Giăng, cá Mát nghiêng mình chao lượn trắng bạc. Cá Mát sông Giăng vừa lành, vừa bổ, thịt lại thơm ngon, mỡ béo ít xương. Trong ký ức tuổi thơ của mế Diện, mế Thiếu, ông Uốn, sông Giăng có rất nhiều loài cá, người lội qua sông phải rẽ cá mà đi, người xuống sông tắm từng đàn cá đến vây quanh đùa  giỡn…

Ông La Văn Yêu, già bản người dân tộc Ðan Lai ở bản Cò Phạt kể, người Ðan Lai xưa thường dùng cá Mát ăn thay cơm. Ðến bữa, mỗi người lùi một củ sắn vào bếp rồi vác chài ra sông tung một mẻ chài trên thác đã có đủ một nồi canh cá Mát và mỗi người ngồi nướng một con cá Mát ăn tươi bên bếp lửa. Lễ Tết đến hay cưới hỏi của người Ðan Lai phải có cá Mát cúng tổ tiên với bài cúng: “Năm hết Tết đến/Chúng con chỉ có/Một trành cá Mát/Một bát mật ong/Một chén rượu lạt/Dâng lên tổ tiên/Phù hộ chúng con/Ăn nên làm ra/Con suối lắm cá…”.

Và trong ký ức của mỗi người dân Mường Quạ xưa là cánh đồng màu mỡ, trù phú cho lúa trĩu bông. Nhất là loại lúa nếp Khầu Củ Pháng (lúa nếp vàng), xôi hong lên như mỡ gà trộn vào vàng óng ánh, mùi thơm ngào ngạt. Nếp xôi Khầu Cú Páng ăn kèm với cá Mát sông Giăng, ăn một lần thì nhớ mãi không quên. Vậy mới có câu thành ngữ: “Cơm Mường Quạ, cá sông Giăng”. Nhưng chuyện ấy bây giờ chỉ còn trong lời kể của người già.

Ðang dần bị tiệt chủng

Từ bến Pha Lài nơi có đập thủy lợi ngăn sông Giăng đưa nước lên tưới cho cánh đồng Mường Quạ, chúng tôi theo cha con anh La Văn Thái, bản Thái Sơn ngồi thuyền máy ngược sông Giăng đi đánh cá. Anh Thái chỉ núi Pha Lài lốm đốm giải thích: “Pha” có nghĩa là núi đá, “Lài” nghĩa là hoa văn, Pha Lài có nghĩa là núi đá có hoa văn. Từ khi có đập Pha Lài, con sông Giăng được thuần hóa, đường vào bản người Ðan Lai là Cò Phạt, bản Búng cũng bớt ghềnh thác hơn.

Anh Thái cho biết,  trước đây ông, cha mình đi đánh cá được nhiều muốn để lâu chỉ cách duy nhất là nướng khô, nay dân đi đánh cá chuyên nghiệp có đá lạnh bỏ trong thùng xốp để bảo quản. Cùng chúng tôi đi  sâu trong vùng lõi Vườn quốc gia Pù Mát đánh cá, thấy một vài tốp khác. Một ngày ròng rã tung nhiều mẻ chài, vây nhiều mẻ lưới nhưng cha con anh Thái chỉ bắt được vài con cá Mát. Anh Thái nói: Bây giờ họ toàn dùng kích điện, đánh mìn, mới hơn có người còn đầu tư cả đồ lặn, dùng súng bắn  để bắt những con cá lăng, cá lệch, ba ba… nằm sâu trong hang đá. Trời tối mịt, trở về bến Pha Lài, gặp ông Lô Văn Péng, người bản Xiềng đang nghỉ ngơi sau chuyến đi vào tận trong khe Búng trở ra. Trong bộ đồ cộc đang rét run vì lạnh, rít điếu thuốc lào xong, ông xuống nốc bưng thùng xốp đá đựng cá đổ ra sàn vào cân cho chủ quán đóng bằng bè nằm ngay ở bến đập Pha Lài. Tuy nhiên khi phân ra loại cá, chỉ có mấy lạng cá Mát, ông chặc lưỡi nói: “Tui đi từ hôm kia, dầm mưa dãi nắng, chịu đói rét mà chỉ được có chừng ni cá Mát. Dạo này cá Mát không còn nhiều, một số như cá chạch, cá bọp, cá lăng, còn cá ních, cá rầm…  thì đã tiệt chủng. Từ nhỏ tui đã theo cha, ông đi đánh cá, chỉ cần vây một đường lưới ngắn đã được một oi cá đầy. Vậy mà bây giờ không chỉ riêng cá Mát mà nhiều loài cá ngon của sông Giăng cứ ngày một hiếm. Trước đây đi thả lưới, quăng chài, người giỏi một đêm được vài yến cá, nay chỉ được một đến hai cân đã là nhiều lắm. Thấy chủ quán bè trả cho ông Péng một cân cá Mát giá 200 nghìn. Ông “Dũng sẹo”, chủ quán cho biết: Cá Mát chừ là đặc sản để phục vụ “thượng đế” là các du khách đến tham quan, du lịch và chuyển về nhập cho các nhà hàng ngoài thị trấn, về xuôi, thành đặc sản cho nên giá cả ngày một đắt mà lại quá hiếm…

Anh Vi Văn K, người bản Xiềng, một thợ đánh bắt cá chuyên nghiệp cho biết, người đi đánh bắt cá chủ yếu là người địa phương đi theo tổ, mỗi tổ từ một đến ba người, hình thức đánh bắt cũng đa dạng từ đánh bắt truyền thống như thả lưới, chài. Hiện nay, dân chuyên nghiệp chủ yếu đánh bắt cá bằng các dụng cụ hiện đại bị cấm như kích điện, nổ mìn. Theo anh K, chỉ với một bộ kích loại 24 sò, một bình điện loại 75 am-pe cũng đủ để những chú cá Lệch nặng tới 0,9 – 10 cân nằm sâu dưới đáy vực sông cũng “mò” theo dòng kích điện mà trồi lên. Quăng mìn chỉ trong mấy giây, đàn cá to nhỏ tấm mén đều nổi lềnh bềnh, người đánh bắt chỉ việc vớt cá lên thuyền.

Chúng tôi hỏi:

– Ði đánh bắt cá có ai kiểm tra, kiểm soát hay ngăn cấm gì không?

Anh không chút đắn đo, trả lời:

– Có ai hỏi, kiểm tra chi mô, cá dưới sông ai muốn vào bắt thì bắt, mà núi rừng rộng lớn thế ai kiểm tra nổi.

Nói về thực trạng nguồn cá sông Giăng, nhất là loài cá Mát đang dần bị cạn kiệt có nguy cơ tiệt chủng, Trung tá Nguyễn Trọng Vinh Ðồn trưởng Ðồn Biên phòng Môn Sơn cho biết: Thời gian qua, lực lượng biên phòng đều triển khai công tác xây dựng kế hoạch tăng cường quản lý giám sát, xử phạt những trường hợp sử dụng kích điện đánh bắt cá trái phép trên sông, suối. Hằng tháng, đồn phân công “cắm” mỗi bản một tổ, mỗi tổ sáu người tuần tra; phân công tổ công tác nghiệp vụ kết hợp chính quyền địa phương tuyên truyền về tác hại của việc đánh bắt quá mức dẫn đến tiệt chủng những loài cá quý hiếm trên sông Giăng. Ðồn trưởng Nguyễn Trọng Vinh cho biết thêm: Tuy nhiên hiện vẫn còn một số đối tượng cố ý vi phạm. Năm 2012, đồn phát hiện xử lý bảy vụ, 10 đối tượng; tịch thu sáu gam thuốc nổ, một kíp thuốc nổ và dây cháy chậm; xử phạt hơn năm triệu đồng, tịch thu tám bộ kích điện nhãn hiệu Pinaco. Bắt và xử lý một vụ, hai đối tượng mua bán, sử dụng vật liệu nổ. Trong quý I-2013, đồn bắt được hai vụ ở bản Cò Phạt, xử phạt hành chính một vụ, phạt tiền một đối tượng ở bản Yên do sử dụng kích điện đánh bắt cá.

Thực tế những ngày có mặt tại xã Môn Sơn, chúng tôi thấy, việc người dân ở vùng đệm vẫn lén lút hoặc ngang nhiên vượt qua sự kiểm soát của các nhà chức trách vào thượng nguồn sông Giăng thuộc vùng bảo vệ nghiêm ngặt của Vườn quốc gia Pù Mát để đánh bắt thủy sản bằng các loại phương tiện, trong đó có các loại phương tiện bị cấm như mìn, kích điện…, dẫn đến hậu quả là một số loài thủy sản quý hiếm gần như tiệt chủng. Không riêng các loài cá, các loài động vật hoang dã quý hiếm khác nằm trong Sách đỏ ở vùng thượng nguồn sông Giăng, mà theo phản ánh ở các vùng khác như khe Choăng, khe Thơi… cũng trong tình trạng tương tự, do bị săn bắt ráo riết đến mức gần như cạn kiệt. Ðã đến lúc các cơ quan chức năng cần có biện pháp ngăn chặn, làm rõ trách nhiệm của những người làm công tác quản lý, bảo vệ nguồn tài sản quý hiếm của quốc gia, khu vực.

Ðánh cá ở thượng nguồn sông Giăng.

Vườn quốc gia Pù Mát nằm trong khu vực sinh thái Bắc Trường Sơn. Ðây là một khu vực bảo tồn tính đa dạng sinh học đại diện cho hệ sinh thái rừng nhiệt đới và á nhiệt đới điển hình lớn nhất khu vực Bắc Trường Sơn, là nơi đã xác định có sự phân bố của nhiều loài động vật, thực vật quý hiếm, trong đó phải kể đến các loài mới được khoa học phát hiện trong những năm 90 của thế kỷ 20…

Theo kết quả điều tra của Viện Ðiều tra quy hoạch rừng năm 1992 thì Vườn quốc gia Pù Mát có 1.297 loài thực vật bậc cao, 64 loài thú, 137 loài chim, 25 loài bò sát, 15 loài lưỡng cư. Riêng về cá: Có 83 loài thuộc 56 chi, 19 họ. Năm loài nằm trong Sách đỏ Việt Nam (RBD 2007) với công thức như sau:

5 loài RBD = 4VU + 1EN. Bao gồm: bốn loài ở mức VU (sẽ nguy cấp), một loài ở mức EN (nguy cấp), tiêu biểu có các loài: cá chình, cá lăng, cá mát, cá lấu.

Cá ngần hay còn gọi là cá không xương giá bán tăng 20% lên 300.000 đồng một kg tươi, hơn 2 triệu đồng kg khô nhưng vẫn “cháy” hàng dù vào mùa.

Tháng 5-6 hàng năm là lúc cá ngần hay còn gọi là cá không xương – một đặc sản sông Đà vào mùa thu hoạch. Là người chuyên tìm mua loại cá này về ăn, chị Hoa ở TP HCM cho biết, để có được hàng tươi ngon, giá hợp lý, chị thường rủ đồng nghiệp mua cùng. Do đó, mỗi lần chị phải mua 20 kg các đầu mối bán ở Hòa Bình mới chuyển vào. “Loại cá này ăn không ngán, thịt lại mềm nên trẻ nhỏ cũng thích. Mỗi đợt mua, gia đình tôi trữ 3-5 kg”, chị Hoa nói.

Theo người dân sống bên dòng sông Đà, cá ngần xuất hiện ngoài tự nhiên và không nuôi được. Loại này ngày càng được ưa chuộng nên giá trở nên đắt đỏ. So với năm ngoái, giá cá ngần hiện tăng 10-20%.

Cá ngần Sông Đà là đặc sản được ưa chuộng. Ảnh: Thu Oanh.

Chị Linh, người chuyên buôn hải sản ở Hạ Long cho biết, nếu năm ngoái chị bán cá ngần tươi chỉ 250.000 đồng một kg thì nay lên 300.000 đồng.

Theo chị này, sở dĩ giá cá ngần tăng do nguồn cung giảm nhưng số lượng khách đặt mua nhiều. Mỗi ngày chị bán gần 50 kg cá. Ngoài bán tại Hạ Long, nhiều đầu mối còn đặt mua của chị để bán ở miền Nam. Không chỉ có cá ngần tươi, hiện chị Linh còn bán chả cá ngần với giá 400.000 đồng một kg. Loại này chị làm số lượng có hạn nên luôn “cháy” hàng.

Trong khi đó, chị Loan ở Hòa Bình cho biết, mỗi kg cá ngần tươi chị bán giá 230.000 đồng, còn loại khô giá 220.000 đồng một lạng, tức 2,2 triệu đồng một kg. Với cá ngần khô, theo chị Loan khách muốn mua phải đặt trước vì cửa hàng chỉ phơi theo nhu cầu.

Từ đầu vụ đến nay, chị Loan đã bán cả tấn cá ngần tươi. “Loại này hút khách cả ba miền. Vốn có vị ngọt, không tanh là đặc sản hiếm có của thiên nhiên nên giá ngày càng đắt”, chị Loan nói.

Chị Loan cũng cho biết, ngoài sông Đà, cá ngần còn có ở nhiều vùng biển khác. Tuy nhiên, cá sông Đà giá cao hơn vì loại này có kích cỡ lớn, thân hình trắng muốt so với các vùng khác.

Theo người dân nơi đây, cá ngần sống ở vùng nước sạch sông Đà chứ không phải nuôi nên thịt đảm bảo sạch.

Hồng Châu (vnexpress)

Link bài viết gốc: https://vnexpress.net/ca-ngan-song-da-tang-gia-van-hut-khach-4109372.html.

Vào những ngày hè nóng, ngoài bún cá rô phi, bạn cũng còn có thể tự thưởng cho mình một món ăn rất thanh mát từ cá rô phi nữa, đó chính là cá rô phi nấu canh chua.

Đây là một món ăn quen thuộc và có phần dân dã, nhưng không vì thế mà canh chua cá rô phi bớt đi hương vị đặc biệt của mình. Cá rô phi được lọc xương mềm ngọt, kết hợp với hương vị chua ngọt và mát từ cà chua, giá đỗ sẽ khiến không khí nóng bức mau qua đi.

Cách làm cá rô phi nấu canh chua cũng khá đơn giản với ít công đoạn. Chỉ cần chuẩn bị dụng cụ, nguyên liệu đầy đủ và làm theo hướng dẫn sau thì ai cũng có thể tự mình chế biến được.

Cùng bắt đầu nào!

Cách làm cá rô phi nấu canh chua

Chuẩn bị nguyên liệu

Vì là canh chua nên nguyên liệu ngoài cá rô ra thì chủ yếu là các loại rau củ mát, có vị chua, tất nhiên là rất dễ kiếm và bạn có thể mua ở bất cứ đâu.

Khoảng 1kg cá rô phi

Măng chua

Cà chua tầm 3 quả

100g giá đỗ

Sả, ớt

Các loại gia vị khác: Nước mắm, muối, hạt nêm, hạt tiêu…

Hướng dẫn chọn nguyên liệu tươi ngon

Món canh chua cá rô phi có nguyên liệu khá đa dạng, nhưng bạn vẫn cần phải đảm bảo chọn được cá và rau củ tươi ngon, như vậy mới giữ được hương vị món ăn.

Cá bạn nên chọn cá to, mình dày, vảy chắc và sáng bóng, đầu và thân cân đối thì mới nhiều thịt. Nếu cá chỉ to phần bụng hay đầu quá to so với thân thì cá dễ nhiều mỡ, ruột to chứ thịt không có bao nhiêu.

Cá tươi sẽ có phần mắt trong, hơi lồi, phần hậu môn của cá sạch sẽ, chắc. Trong khi đó nếu cá ươn thì mắt sẽ bị vẩn đục, lõm vào, phần hậu môn sẽ mềm, dễ vỡ, nếu hậu môn có rỉ phân hay rỉ máu thì cá dễ bị bệnh.

Bạn nên mở mang cá ra để kiểm tra, nếu cá tươi thì mang sẽ có màu đỏ tươi, còn cá ươn thì phía trong mang sẽ có màu nâu thẫm, đôi khi là màu đen.

Lấy ngón tay đè nhẹ vào mình cá, nếu da và thịt cá căng, đàn hồi tốt là cá còn tươi, còn nếu thấy cá mềm nhũn và lõm vào thì cá đã chết từ lâu.

Bạn cũng nên kiểm tra mùi của cá, nếu cá tươi thì mùi chỉ hơi tanh một chút, còn nếu cá tanh nhiều hoặc hôi là cá ươn, tẩm hóa chất.

Về phần măng chua, nếu bạn tự tay ngâm được tại nhà thì quá tốt, còn nếu mua thì phải lựa chọn kỹ. Măng chua ngon và sạch sẽ không đẹp mắt, màu hơi thâm và không bóng, sợi măng mềm và dai, trong khi đó măng ngâm hóa chất sẽ có màu vàng bắt mắt, giòn và có lẫn mùi lạ.

Cà chua, giá đỗ thì bạn chỉ cần đảm bảo không phun tẩm thuốc bảo về thực vật là được, tốt nhất là mua ở những siêu thị lớn, uy tín.

Công thức làm canh chua cá rô phi

Sơ chế

Bước 1: Bạn sơ chế cá rô bằng cách rửa sạch, bỏ mang, bỏ ruột, đánh vảy, đầu bạn thích thì để không thì bỏ luôn.

Sau khi rửa sạch bạn có 2 cách là cắt khúc vừa ăn hoặc lóc thịt cá, bỏ xương, nếu nhà bạn có trẻ nhỏ thì mình khuyến khích chọn cách thứ 2.

Trộn một hỗ hợm bao gồm muối, hạt tiêu, nước mắm, hạt nêm rồi cho cá vào ướp tầm 20 phút cho ngấm. Bạn nhớ cho ít muối một chút vì ngấm quá thì cá sẽ mặn.

Bước 2: Sơ chế rau củ, măng chua bạn rửa sạch xong bóp chặt để bỏ hết nước, để ráo.

Cà chua rửa sạch, bổ múi cau, sả ớt bạn đập dập rồi thái nhỏ.

Chế biến

Bước 3: Chuẩn bị một cái chảo, đun nóng dầu rồi cho cá rô vào chiên sơ, đảo nhẹ tay và thấy thịt cá săn lại, hơi chuyển màu là tắt bếp ngay, vớt ra để ráo dầu.

Bước 4: Chuẩn bị nồi, cho sả ớt vào đầu tiên và phi lên cho thơm, khi thơm rồi thì bạn tiếp tục cho măng chua và cà chua vào đảo đều lên.

Cứ đảo đều tay như vậy cho tới khi nào măng chua và cà chua mềm, ra nước thì đổ nước dùng vào.

Bước 5: Tiếp tục đun cho nước sôi già tầm hơn 1 phút thì cho cá vào đun cùng, đun như vậy cho tới khi cá chín thì hạ lửa, cho giá đỗ vào và nêm nếm lại gia vị một lần nữa cho hợp khẩu vị.

Tắt bếp, rắc thêm ít hành lá thái nhỏ, thêm chút rau thơm nữa là xong.

Khi ăn bạn múc ra tô và ăn cùng với cơm nóng rất ngon, đặc biệt món ăn này dùng để giải nhiệt rất tốt.

Lợi ích khi ăn canh chua cá rô phi

Đối với một món ăn, ngon là chưa đủ mà còn phải cung cấp nhiều dưỡng chất cho cơ thể nữa. Trong cá rô phi có rất nhiều vitamin và khoáng chất có lợi cho cơ thể.

Cụ thể:

Lượng protein dồi dào giúp bạn phát triển cơ bắp, bổ sung năng lượng, tác động lớn vào sự phát triển toàn diện của cơ thể.

Lượng calo nạp vào cơ thể ít, bạn không cần phải lo lắng về vấn đề thừa cân, rất thích hợp với những người đang giảm cân hay tập thể thao.

Axit béo omega-3 giúp cải thiện tình trạng cholesterol trong máu, điều hòa huyết áp, cải thiện trí nhớ, ngăn ngừa nguy cơ mắc phải các bệnh như đột quỵ, tiểu đường, huyết áp cao…

Cá rô phi cũng cung cấp nhiều canxi và photpho, tăng cường sự chắc khỏe cho hệ xương, bạn sẽ không còn lo lắng về tình trạng loãng xương, nhất là với người già.

Trong cá rô phi cũng có nhiều loại vitamin thiết yếu như vitamin C, E, B6, B12… các loại vitamin này giúp bạn nâng cao sức đề kháng, chống lão hóa, cải thiện hệ tiêu hóa, thúc đẩy quá trình trao đổi chất.

Selen trong cá rô phi giúp ngăn ngừa ung thư nhờ khả năng ngăn cản các gốc tự do. Ngoài ra selen còn có tác dụng cân bằng nội tiết tố trong cơ thể.

Măng chua cũng rất có ích cho cơ thể, trong măng chua có nhiều chất xơ, kali, selen và vitamin, không những vậy măng chua cũng ít đường và calo. Ăn măng chua có thể giúp bạn khắc phục các vấn đề về tim mạch, tăng cường hệ miễn dịch, cải thiện hệ tiêu hóa hiệu quả.

Cà chua cũng là một thực phẩm cung cấp rất nhiều vitamin có ích cho cơ thể, giúp bạn trẻ hóa làn da.

Chỉ vài bước đơn giản như trên là bạn đã hoàn thành xong món cá rô phi nấu canh chua rồi, còn chờ đợi gì nữa mà không thực hiện ngay để khao cả nhà nào!