Cá Ali
1. Giới thiệu chung về nguồn gốc cá Ali
Cá Ali là một loại cá cảnh có tên khoa học: Labidochromis caeruleus Fryer
Bộ: Perciformes
Họ: Cichlidae (họ cá rô phi)
Nguồn cá: Ngoại nhập
Cá Ali là loài thuộc dòng thủy sinh nên cũng tương đối dễ nuôi
2. Đặc điểm sinh học trong cách nuôi cá Ali
Chiều dài cá (cm): 20
Nhiệt độ nước (C): 24 – 28. Đây là nhiệt độ thích hợp nhất cho cá cảnh Ali sinh trưởng và phát triển tốt. Ngoài ra, nhiệt độ còn giúp quản lý tính hung dữ của cá vì nhiệt độ cao thì vòng sinh học nhanh hơn, cá ăn nhiều, mau lớn nhưng cũng mạnh mẽ và hiếu chiến hơn. Nhiệt độ thấp thì ngược lại. Do vậy khi bạn muốn “bón thúc” cho cá mau lớn thì có thể cho thêm máy sưởi và khi chúng đã lớn có thể giảm nhiệt xuống ở mức độ trên.
Độ cứng nước (dH): 10 – 25
Độ pH: 7,6 – 8,8
Tính ăn: Ăn động vật
Hình thức sinh sản: Đẻ trứng
Tầng nước ở: Giữa – đá
Sinh sản: Tỉ lệ đực cái khi tham gia sinh sản là 1:3. Cá cái đẻ trứng lên giá thể cứng trong bể, cá đực thụ tinh ngoài, sau đó cá cái gắp trứng lên miệng để ấp. Thời gian cá cái ấp trứng và giữ con trong khoang miệng khoảng 3 tuần.
Cá Ali đẹp
3. Phân loại cá Ali
Cá Ali thường được phân loại theo màu sắc hình dạng
Cá Ali xanh vằn
Tên khoa học: Maylandia zebra
Tên tiếng Anh: Zebra Malawi Cichlid
Tên tiếng Việt: Cá Ali xanh vằn; Cá Huyết trung cấp hồng
Cá Ali xanh vằn
Cá Ali vàng – Tên tiếng Anh: Yellow princes
Tên tiếng Việt: Cá Ali vàng; Cá Hoàng tử Phi
Nguồn cá: Sản xuất nội địa
Cá Ali vàng
Cá Ali Sao – Tropheus Duboisi Cichlid
Họ: Cichlidae
Kích thước tối đa: 13 cm
Màu sắc: Đen, xanh, trắng, vàng
Chế độ ăn uống: Ăn rong, tảo
Cá Ali Venustus – Venustus Cichlid
Mức độ chăm sóc: Dễ dàng
Điều kiệnnhiệt độ : 24 – 28 (C)
Kích thước tối đa: 25 ( cm )
Màu sắc: Xanh, trắng
Chế độ ăn uống: Ăn tạp
Xuất xứ: Châu Phi
Cũng có đặc điểm giống các loại Ali trên
Cũng có xuất xứ chủ yếu ở hồ Malawi hoặc các trại cá ở Mỹ. Cá Ali đỏ không phải là loài cá thuần chủng tự nhiên mà được lai tạo thành công trong các trang trại. Màu đỏ của chúng đươc lấy từ gien của những con cá cùng dòng Peacock trong đại gia đình Cichlid.
Cá đực có màu sắc rực rỡ và có điểm đánh dấu nơi hậu môn. Cá Ali đỏ thường phát triển tốt trong bể cá có kích thước lớn với nhiều đá và lớp cát dày. Những con cá đực thường khá hung hăng với những con cá cùng loài khi bị xâm chiếm lãnh thổ.
Cá Ali đỏ
Cá Ali Pseudotropheus Demasoni
Có tên là tiếng anh là Benga Peacock hoặc New Yellow Regal. Cá có nguồn gốc từ Tanzania
Cá Ali Aulonocara Baenschi
Tên thường gọi: Benga Peacock hoặc New Yellow Regal
Rất nhiều loài cichlids chỉ thích ăn một loại thức ăn nhưng Ali Aulonocara có thể ăn đa dạng các loại thức ăn.
Cá Ali Aulonocara
3. Kỹ thuật nuôi và chăm sóc cá Ali Chọn giống:
Mặc dù cá Ali là loại cá khoẻ, dễ thích nghi, nhưng để giảm thiểu nguy cơ thất thoát cá trong quá trình nuôi vẫn cần lưu ý một số vấn đề. Khi chọn cá, bạn nên nghiên cứu kích thước tối đa của cá để tránh trường hợp bể trở nên quá chật chội về sau, lúc đó xử lý lại cũng rất khó.
Khi chọn cá, cố gắng chọn cá cùng một hồ. Ở Hà Nội thì cá Ali phổ thông chủ yếu là Malawi. Vì mặc dù cá Ali dễ thích nghi với hoàn cảnh bên ngoài, nhưng nếu chúng ta tạo được môi trường gần nhất với môi trường tự nhiên thì chúng sẽ phát triển mạnh mẽ nhất.
Kích thước bể cá:
Cá Ali được cho là sinh động, hấp dẫn nhất khi chúng rượt bơi lôi, rượt đuổi nhau ở gần các đồ vật trang trí trong bể. Do vậy, với cùng một thể tích nước, các bạn cần cân đối các chiều với nhau, đặc biệt là chiều cao. Ví dụ, với kích thước ba chiều là 100x40x60, nếu là CxDxR thì rõ ràng không phù hợp, vì cá có rất ít không gian để di chuyển. Cũng với kích thước đó, nếu là DxRxC thì sẽ tốt hơn, bể bạn có đủ chiều dài cho cá rượt đuổi nhau. Nhưng bạn cũng đừng quên xem xét khả năng tuyệt vời hơn là DxCxR, khi đó bể cá có độ dài, tăng chiều sâu và độ cao vừa phải để bạn trang trí thêm các đồ trang trí…
Trong cách nuôi cá Ali, bạn cần chú ý cách chọn giống và kích thước bể
Phông nền:
Phông nền bạn nên chọn phông đồng nhất một màu hoặc ít nhất là có một mầu chủ đạo. Đừng chọn màu nào quá chói (đỏ, cam, vàng chanh) vì như vậy khi ngắm cá sẽ có cảm giác nhức mắt. Cũng không nên chọn phông phong cảnh quá phức tạp (dải san hô), cá sẽ bị lẫn vào phông nền, giảm bớt sự thích thú khi quan sát..
Nhiều người thường chọn màu xanh nước biển, dịu mắt và cũng làm nổi các đồ vật trang trí trong bể. Ngoài ra nếu tìm được những phông theo kiểu 3D và phù hợp với đồ vật trang trí trong bể của bạn thì cũng rất đẹp nhưng hơi kì công.
Nền:
Đặc tính của cá Ali là đặc biệt thích đào nền nên bạn có thể cho nền bằng cát, sỏi…nhưng cần phải lưu ý kích thước. Kích thước tối đa của sỏi không nên to quá miệng của cá vì thông thường cá đào nền bằng cách ngậm vào và thổi ra chỗ khác. Lưu ý nền càng nhỏ, càng khít thì càng đỡ được hiện tượng chất bẩn lọt xuống và lưu giữ ở bên dưới.
Màu của nền cũng ảnh hưởng đến màu của cá. Màu sáng khiến cho màu của cá có cảm giác bị bợt đi, màu tối giúp màu của cá sặc sỡ hơn. Do vậy bạn nên chọn màu sao cho tương phản với màu của đại đa số cá trong bể, lúc đó nhìn cá sẽ nổi bật trên màu nền. Có một lưu ý nhỏ nhỏ là trước khi rải nền các bạn nên có vật liệu lót ở dưới.
Bạn nên thiết kế nền bể cá dày bởi cá Ali là loài đào bới rất khỏe
Đèn:
Với cá Ali, vai trò của ánh sáng trong quá trình sinh trưởng không quan trọng tuyệt đối như quá trình lên màu của cá rồng hay cây thủy sinh do vậy chọn đèn chủ yếu để tăng thêm vẻ đẹp cho bể cá. Loại đèn phổ biến thường dùng là xanh và trắng vì đèn trắng bên trong để sáng bể, đèn xanh bên ngoài tạo cảm giác về màu. Đối với màu xanh có loại đèn actinic blue trông ánh sáng rất lung linh tuy nhiên giá cả cũng cao hơn chút. Một số tài liệu còn nói rằng nên kết hợp xanh và tím/hồng vì như vậy cá sẽ nổi bật còn bể sẽ có độ sâu.
Đồ vật trang trí:
Cá Ali sống trong nước cứng, độ pH tương đối cao. Do vậy vật trang trí phù hợp nhất vẫn là đá và cũng phù hợp với môi trường tự nhiên của nó. Lũa cũng có khi được sử dụng vì đặc tính tạo nhiều hang hốc và nhẹ, nhưng lũa có thể làm giảm pH (do tiết ra acid hoà tan trong nước). Đá và lũa chính là hai loại đồ trang trí phổ biến nhất trong bể Ali.
Một số người thích sử dụng san hô (loại khối to) để mô phỏng cảnh biển cho giống hơn. Đây cũng là một ý tưởng hay vì với màu sắc sẵn có và sự lanh lợi của cá Ali, nếu kết hợp với san hô khối và ánh sáng phù hợp thì cảnh sắc sẽ không hề thua kém cảnh biển. Tuy nhiên lưu ý một điều là cá Ali rượt đuổi, chui rúc, liếc mình trên bề mặt khác rất nhiều nên nếu khối đá san hô quá gai góc thì có thể làm cá bị trầy xước khi bơi lội hoặc khi gặm rêu, từ đó dễ bị nấm và chết.
Đối với những loại đồ vật trang trí nặng như đá lớn, cũng không nên đặt trực tiếp lên đáy bể mà nên có lớp lót để phân tán lực ra cho đều. Lớp lót này cũng nên chọn màu dễ nguỵ trang, vì trong quá trình nuôi thì trường hợp cá đào đến lộ cả lớp lót này là tương đối nhiều.
Chọn đồ vật trang trí trong cách nuôi cá Ali cũng rất quan trọng
Yêu cầu sục khí: Trung bình
Cá Ali là loại cá phàm ăn nên bạn cần đầu tư hệ thống lọc tương đối một chút, ví như có một cái lọc tràn trên, vật liệu lọc sử dụng luôn san hô nếu được để giữ pH cao. Cá Ali không thích luồng nước quá mạnh nên hãy cố gắng tìm cách xử lý luồng nước vào bể cho nhẹ nhàng.
Yêu cầu lọc nước: Ít
Cá Ali là loại cá phàm ăn, cũng may hệ tiêu hoá tốt nên làm việc cũng khá kĩ kể cả khi đc cho ăn nhiều. Hệ thống lọc nên có sự đầu tư tương đối, lọc hộp nhựa một ngăn không bao giờ là đủ. Ít nhất hãy cố gắng làm một cái lọc tràn trên (mình cũng đang dùng lọc tràn trên), xịn hơn càng tốt. Vật liệu lọc sử dụng luôn san hô nếu được để giữ pH cao.
Cá Ali không thích luồng nước quá mạnh, hãy cố gắng tìm cách xử lý luồng nước vào bể cho nhẹ nhàng bớt. Đối với đầu hút, chú ý setup khéo léo trường hợp bạn trải nền là cát.
Thức ăn:
Cá Ali chủ yếu là ăn động vật như cá con, côn trùng, giáp xác, trùng chỉ, thức ăn viên.
Trong cách nuôi cá Ali thì thức ăn của chúng cũng rất đa dạng
Nếu nuôi thành công được cá Ali, bạn sẽ có một bể cá thực sự sinh động và đẹp mắt. Do vậy, điều bạn cần lúc này là chọn được con giống tốt đồng thời có những người hướng dẫn tận tâm, nhiệt tình có kinh nghiệm trong kĩ thuật nuôi cá.
Một số vấn đề cơ bản cần chú ý khi nuôi cá Ali 1. Nước
Nguồn nước tốt nhất để sử dụng trong bể cả vẫn là nước máy sinh hoạt.. So với nước giếng, nước sông, nước mưa… thì nước máy dễ xử lý để có thể sử dụng cho bể cá hơn là các loại nước kia. Vấn đề cần lưu ý nhất khi sử dụng nước máy chỉ là các hợp chất của clo, mà thông thường có thể loại bỏ bằng cách để lâu hoặc phơi nắng, sục khí.. Đại đa số gia đình hiện nay bơm nước vào bể riêng rồi sử dụng nước từ đây để sinh hoạt thì coi như đã rút ngắn đc quá trình loại bỏ hợp chất của clo rồi.
2. Nhiệt độ
Nhiệt độ ưa thích của ali thì chúng ta đã biết. Tuy nhiên, trong ngưỡng chịu đựng đó thì còn một công dụng nữa của nhiệt độ là để quản lý độ máu chiến của cá. Nhiệt độ cao thì vòng sinh học nhanh hơn, cá ăn nhiều, mau lớn nhưng cũng sung hơn. Nhiệt độ thấp thì ngược lại.
Do vậy khi bạn muốn “bón thúc” cho cá mau lớn thì cố gắng mạnh tay một tí cho sưởi. Và khi bọn nó đã lớn và bạn chịu hết nổi việc đứng ra trọng tài cho bọn nó, thì bạn giảm nhiệt xuống, lúc đầu bọn nó cũng sẽ giảm nhiệt theo..
3. Cây
Thông thường thì mọi người không khuyến khích việc trồng cây trông bể ali. Lý do là ali thích đào nên nên các loại nền nuôi cây sẽ không phù hợp, cây cối cũng thường xuyên bị đào trốc rễ nổi lên. Tuy nhiên, nếu bạn vẫn thích có màu xanh trong bể, bạn có thể sử dụng các cây thuộc họ ráy, loại này yêu cầu dinh dưỡng không cao, bạn có thể xếp đá (nếu đồ trang trí là đá) kĩ để giữ cho cây không bị trốc gốc. Nếu bể sử dụng lũa thì đơn giản hơn, bạn buộc ráy vào lũa là được :)..
4. Cá
Mặc dù cá Ali là loại cá khoẻ, dễ thích nghi, nhưng để giảm thiểu nguy cơ thất thoát cá trong quá trình nuôi, chúng ta vẫn cần lưu ý một số vấn đề.
Khi chọn cá nên nghiên cứu kích thước tối đa của cá. Thứ nhất, hạn chế trường hợp về sau sẽ thành cá voi nuôi chung cá chuột, nhiều khi vô tình dẫm chết chuột. Thứ hai, tránh trường hợp bể trở nên quá chật chội về sau, lúc đó xử lý lại hoàn toàn cũng rất khó.
Khi chọn cá, cố gắng chọn cá cùng một hồ. Ở Hà Nội thì cá Ali phổ thông chủ yếu là ở Malawi. Vì mặc dù cá Ali dễ thích nghi với hoàn cảnh bên ngoài, nhưng nếu chúng ta tạo đc môi trường gần nhất với môi trường tự nhiên thì bọn nó sẽ phát triển mạnh mẽ nhất, do vậy nếu cá trong bể của bạn là từ nhiều hồ, ít ra hãy cố gắng tạo môi trường để cá ở tất cả các hồ đều không cần phải thích nghi nhiều.
Mặc dù không khuyến khích, nhưng cá Ali vẫn có thể nuôi cùng một số loại cá khác. Có thế nuôi ali với dọn bể. Có thể nuôi ali với tì bà bướm, tì bà bướm khá khoẻ mạnh, không bị tấn công . Còn nuôi với chuột thì thảm hoạ, chuột bị lăng trì đến chết (một phần vì size hơi nhỏ).. Ngoài ra các loại cá tương đối gấu một tí như vạn long cũng có thể nuôi chung.
Cá Ali sinh sản khá dễ, theo nghiên cứu thì đa số các loài cichlid nói chung sinh sản khi gặp điều kiện thuận lợi chứ không cần theo mùa. Tuy nhiên cá con gần như không thể tồn tại trong môi trường bể nuôi thường ngày đc, nhất là khi người chơi ở Việt Nam chủ yếu với mật độ khá cao :D.. Do vậy cần chú ý quan sát cá cái nào không ăn uống, mồm có bọng ở dưới thì khả năng là đang ngậm trứng, có thể vớt ra bể khác để bóc mồm nó ra, nuôi riêng cá con..
Một vấn đề khá đau đầu với người chơi cá Ali là mật độ cá. Nếu để đảm bảo mật độ như tiêu chuẩn quốc tế xịn, thì hoặc là ta chỉ nuôi đc khoảng 10 đôi đổ lại, hoặc là ta phải nuôi nó trong một cái bể lớn cỡ bể bơi.. Thông thường người chơi có 2 cách xử lý chủ yếu. Thứ nhất, thiết kế hồ với nhiều chỗ trú ẩn, mỗi con sẽ tự chọn chỗ mình ưa thích (tất nhiên ai mạnh được chọn trước, yếu thì chờ đã), nếu đảm bảo mỗi con một nhà thì không lo lắng gì nhiều. Thứ hai là nâng mật độ cá trong bể lên, cách này nghe có vẻ ngược đời nhưng một số nghiên cứu cho rằng khi mật độ cá tăng lên thì cá buộc phải thích nghi với hoàn cảnh mới (ali là loài dễ thích nghi mà), do vậy nó sẽ phải chấp nhận tự giảm không gian riêng tư xuống, và do có quá nhiều kẻ cạnh tranh nên nó cũng không kịp ác cảm/định kiến để mà băm bổ một con nào đến chết được..
5. Thức ăn
Nói chung cá Ali thích nghi nhanh với các loại thức ăn khác nhau, nên vấn đề ăn uống bạn không phải quá lo lắng. Ngoài ra một số thức ăn thử nghiệm như tôm tép (đã xử lý qua), tim gan thịt (thái nhỏ)… cũng được xử lý.. Thỉnh thoảng cho thêm 1-2 con cá mồi sống (nhưng đã khía thịt) để kích thích bọn nó.. Các loại trùn chỉ, sâu đỏ… thì hết veo.. Ngoài ra một số bạn từng cho ăn dưa chuột, bầu, bí… nữa, cái này mình chưa thử nhưng trên cơ sở khoa học thì cũng có sự hợp lý vì có nhiều loài ali có nguồn thức ăn tự nhiên từ thực vật.
Lời kết
Ngoài ra cũng rất mong các bạn khác cùng đóng góp những điều còn thiếu sót trong bài này, để hướng dẫn này được đầy đủ, hoàn thiện hơn. Mình tin rằng với sự hấp dẫn sẵn có của những chú Ali, cùng với một hệ thống bể (nhân tạo nhưng hướng tới thiên nhiên) do chúng ta setup, niềm thích thú có được khi ngồi ngắm cá sẽ trở thành điều dễ dàng và gần gũi với tất cả mọi người.